Skutki tych wyroków mogą być odczuwalne dla podmiotów, które dokonują transakcji dotyczących sprzedaży składników majątku trwałego np. hale, magazyny lub inne tego typu nieruchomości.
Zorganizowana część przedsiębiorstwa (ZCP) w skrócie
Zorganizowana część przedsiębiorstwa to wyodrębniona grupa składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązań, w ramach istniejącego przedsiębiorstwa, która mogłaby funkcjonować jako niezależne przedsiębiorstwo, realizując samodzielnie zadania w działalności gospodarczej. W przypadku, gdy sprzedana część obejmuje nieruchomości, transakcja musi mieć formę aktu notarialnego, aby była prawnie skuteczna. Ważne jest, aby umowa była precyzyjnie sformułowana i zawierała szczegółowy opis zbywanych nieruchomości.
Case study przypadku spornego: wyrok WSA (sygn. Akt I SA/Łd 281/24)
Choć przepisy o niepodleganiu sprzedaży przedsiębiorstwa lub ZCP w niezmienionej formie obowiązują od wielu lat, nie przestają stanowić sporów między organami podatkowymi a podatnikami. Jako przykład można przytoczyć jedno z postępowań zakończonych niedawno prawomocnym wyrokiem sądu. W analizowanej sprawie, wnioskodawcą była spółka kapitałowa, która zajmowała się działalnością transportową oraz inwestycją w budowę obiektu hotelowo-rekreacyjnego. Spółka postanowiła wydzielić tę inwestycję jako osobny oddział, aby oddzielić działalność podstawową od inwestycyjnej. Celem zarządu była dywersyfikacja ryzyka gospodarczego oraz wyodrębnienie centrów kosztów. Planowane wydzielenie obejmowało nieruchomości, aktywa, zobowiązania oraz zespół pracowników zaangażowanych w realizację inwestycji.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że wydzielana część przedsiębiorstwa nie spełnia definicji ZCP zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o podatku od towarów i usług, czego skutkiem miało być opodatkowanie VAT całości transakcji. Stwierdził, że wydzielona część nie jest zdolna do prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej. Spółka zaskarżyła tę interpretację do WSA w Łodzi.
WSA uchylił interpretację, uzasadniając, że oddział ma zdolność do samodzielnego funkcjonowania dzięki inwestycji, gruntowi oraz środkom finansowym ze sprzedaży lokali. Sąd podkreślił, że kluczowym czynnikiem jest zdolność do samodzielnego działania, którą oddział bez wątpienia posiada. Nawet rozpoczynając od zera, zdolność do pozyskania środków finansowych i kredytu na realizację celów wystarcza do uznania go za ZCP.
WSA zauważył, że zgodnie z opisem zdarzenia przyszłego, oddział będzie w stanie finansować się samodzielnie, sprzedając gotowe lokale, a przeniesienie kredytu związanego z budową ośrodka dodatkowo to umożliwi. Sąd uznał, że inwestycja jest wyposażona w niezbędne składniki majątkowe, takie jak grunt oraz mieszkania gotowe do sprzedaży, co pozwala na uzyskanie przychodów wystarczających do dalszego finansowania i prowadzenia działalności; tym samym jej sprzedaż nie powinna podlegać VAT.
Wyrok NSA (syng. I FSK 1449/20)
W innej sprawie NSA oddalił skargę kasacyjną organu podatkowego dotyczącą uznania zespołu składników majątkowych za ZCP zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług oraz przepisami unijnymi. Sprawa dotyczyła spółki cywilnej zajmującej się produkcją ogrodniczą, która planowała przekazać majątek jednemu ze wspólników przed rozwiązaniem spółki. Przekazywane składniki obejmowały nowoczesną szklarnię, tunele foliowe, budynki gospodarcze oraz sprzęt ogrodniczy, umożliwiając kontynuowanie działalności bez znaczących modyfikacji.
NSA zaznaczył, że kluczowym kryterium w ocenie, czy dany zespół składników majątkowych stanowi ZCP, jest zdolność do prowadzenia działalności gospodarczej bez konieczności wprowadzania istotnych zmian. Sąd stwierdził, że przekazany majątek tworzy funkcjonalną i ekonomicznie spójną całość, umożliwiającą kontynuowanie działalności gospodarczej w podobny sposób. Działalność ogrodnicza będzie prowadzona przez jednego ze wspólników, co potwierdza spełnienie kryteriów ZCP.
Sąd odrzucił stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, który twierdził, że przekazywane składniki nie są wyodrębnione organizacyjnie i finansowo, a tym samym nie spełniają definicji ZCP. NSA wskazał, że interpretacja przepisów powinna uwzględniać orzecznictwo TSUE które dopuszcza uznanie za ZCP zespół składników umożliwiających kontynuowanie działalności gospodarczej. Podkreślono, że celem przekazania majątku nie jest jego sprzedaż ani likwidacja przedsiębiorstwa, lecz kontynuacja działalności gospodarczej przez wspólnika. Nowoczesne tunele foliowe i szklarnie, będące częścią przekazywanego majątku, są wystarczające do prowadzenia działalności ogrodniczej bez konieczności wprowadzania istotnych zmian.
NSA podkreślił, że kluczowym elementem uznania zespołu składników za ZCP jest możliwość prowadzenia działalności gospodarczej bez wprowadzania istotnych zmian. Sąd stwierdził, że argumentacja organu podatkowego była zbyt restrykcyjna i niezgodna z orzecznictwem TSUE, które nakazuje uwzględnienie kontekstu oraz celów regulacji prawa wspólnotowego.
Zdaniem eksperta
Z uwagi na kwestionowanie organów statusu ZCP w celu uniknięcia ryzyka, zaleca się zabezpieczyć własnymi wnioskami o interpretację, gdyż obszar, jakim jest ZCP, nie jest do końca bezpieczny. Brak jednoznacznych kryteriów uznania zespołu składników majątkowych za tworzących zorganizowaną część przedsiębiorstwa powoduje dużą niepewność. Konsekwencje podatkowe przyjęcia błędnej kwalifikacji, tj. ryzyko stwierdzenia przez organy podatkowe, że całość transakcji jest obciążona 23% VAT, mogą postawić pod znakiem zapytania opłacalność całej transakcji.
Łukasz Kempa, Doradca Podatkowy, Szef Działu Podatkowego w KR Group
