Grupa VAT może być tworzona przez podmioty między którymi jednocześnie istnieją powiązania o charakterze finansowym, ekonomicznym i organizacyjnym. Grupa w zakresie obowiązków związanych z rozliczaniem podatku VAT reprezentowana jest przez przedstawiciela grupy VAT. Przepisy dotyczące grup VAT wchodzą w życie z dniem 01.07.2022 r.
Zasady działania grupy VAT
Dostawy towarów i świadczenia usług dokonane między członkami grupy VAT nie podlegają opodatkowaniu. Natomiast dostawy towarów i świadczenia usług dokonane przez członków grupy VAT lub na rzecz członków grupy VAT, realizowane przez podmioty spoza tej grupy VAT, uważa się za transakcje dokonane z grupą VAT.
W przypadku grupy VAT ustalania proporcji odliczenia VAT, opartej o udział czynności opodatkowanych w nieopodatkowanych, dokonuje się odrębnie dla każdego jej członka, przy czym w roku, w którym grupa VAT uzyskała status podatnika proporcję przyjmuje się w wartości ustalonej przez jej członków na moment jej utworzenia.
W przypadku gdy grupa VAT dokonuje nabyć towarów lub usług, które są wykorzystywane przez tę grupę VAT do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, a nie jest możliwe przyporządkowanie tych czynności do poszczególnych członków grupy, cała grupa jako podatnik VAT jest obowiązana do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z tymi czynnościami, w stosunku do których przysługuje jej prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części takich kwot, grupa jest zobowiązana do ustalenia proporcji, wyliczanej szacunkowo według prognozy uzgodnionej z naczelnikiem urzędu skarbowego w formie protokołu.
Przedstawiciel grupy VAT reprezentuje grupę w zakresie jej praw i obowiązków. Zobowiązany jest on także zgłaszać naczelnikowi urzędu skarbowego zmiany w stanie faktycznym lub prawnym grupy, skutkujące naruszeniem warunków uznania grupy VAT za podatnika, w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tych zmian.
Podmioty tworzące grupę VAT
Grupę VAT mogą utworzyć podatnicy:
1) posiadający siedzibę na terytorium kraju lub
2) nieposiadający siedziby na terytorium kraju w zakresie, w jakim prowadzą działalność gospodarczą na terytorium kraju za pośrednictwem oddziału położonego na terytorium kraju.
Również oddziały przedsiębiorców zagranicznych, będące podatnikami VAT, mogą wchodzić w skład grupy VAT.
Do utworzenia grupy VAT konieczne będzie spełnienie przez wyżej wskazane podmioty także dodatkowych warunków, dotyczących powiazań między podmiotami. Powiązania te ustawa definiuje jako powiązania o charakterze:
- finansowym – jeden z podmiotów tworzących grupę VAT ma bezpośredni ponad 50% udział w kapitale zakładowym lub ponad 50% praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, lub ponad 50% prawa do udziału w zysku, każdego z pozostałych członków tej grupy,
- ekonomicznym - przedmiot głównej działalności członków grupy VAT ma taki sam charakter, lub rodzaje działalności prowadzonej przez członków grupy VAT uzupełniają się i są współzależne, lub członek grupy VAT prowadzi działalność, z której w całości lub w dużej mierze korzystają inni członkowie grupy VAT,
- organizacyjnym – członkowie grupy prawnie lub faktycznie, bezpośrednio lub pośrednio, znajdują się pod wspólnym kierownictwem, lub organizują swoje działania całkowicie lub częściowo w porozumieniu.
Warunki istnienia powiązań finansowych, ekonomicznych i organizacyjnych pomiędzy członkami grupy VAT muszą być spełnione nieprzerwanie przez okres, w jakim ta grupa posiada status podatnika.
Ograniczenia dotyczące podmiotów tworzących grupę VAT
Jeden podmiot może być członkiem tylko jednej grupy VAT. Grupa VAT nie może być członkiem innej grupy VAT. Grupa VAT nie może być rozszerzona o inne podmioty, ani pomniejszona o którykolwiek z podmiotów wchodzących w jej skład.
Obowiązki związane z utworzeniem grupy VAT
Grupa VAT w deklaracji za pierwszy okres jej istnienia uwzględnia kwotę nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy, jeśli taka nadwyżka wynikała z ostatnich deklaracji złożonych przez jej członków jako podatników.
Członkowie grupy VAT odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania podatkowe z tytułu podatku VAT w czasie istnienie grupy.
Warunki utworzenia grupy VAT
Do powstania grupy VAT konieczne jest zawarcie w formie pisemnej umowy o jej utworzeniu, zawierającej co najmniej:
- nazwę grupy VAT z dodatkowym oznaczeniem „grupa VAT” lub „GV”,
- dane identyfikacyjne podatników tworzących grupę VAT, w tym dane dotyczące oddziału w przypadku podatnika nieposiadającego siedziby na terytorium kraju, oraz wysokość kapitału zakładowego każdego z tych podatników,
- wskazanie przedstawiciela grupy VAT, wyznaczonego spośród jej członków,
- dane identyfikacyjne udziałowców (akcjonariuszy) i wysokości ich udziału w kapitale zakładowym podatników tworzących grupę VAT, posiadających co najmniej 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym tych podatników,
- wskazanie okresu na jaki grupa VAT została utworzona, nie krótszego niż 3 lata (umowa będzie mogła być jednak przedłużona w terminie 30 dni przed wygaśnięciem dotychczasowej umowy),
- złożenie zgłoszenia rejestracyjnego (VAT-R) oraz umowy do urzędu skarbowego właściwego dla przedstawiciela grupy VAT (grupa nabywa status podatnika z dniem wskazanym w umowie o utworzeniu grupy VAT, nie wcześniej jednak niż z dniem dokonania rejestracji).
Rejestracja grupy nie zostanie dokonana, jeżeli nie są spełnione warunki uznania grupy VAT za podatnika. O braku rejestracji Naczelnik urzędu skarbowego zawiadamia przedstawiciela grupy VAT.
Gdy dojdzie do skutecznej rejestracji grupy VAT jako podatnika, z urzędu następuje wykreślenie z rejestru jako podatników VAT członków grupy. Dane członków grupy VAT podlegają uwidocznieniu w wykazie podatników czynnych VAT jako dane grupy VAT.
Okoliczności powodujące utratę przez grupę VAT statusu podatnika
Grupa VAT traci status podatnika:
- z dniem poprzedzającym dzień wystąpienia zmian w stanie faktycznym lub w stanie prawnym skutkujących naruszeniem warunków uznania grupy VAT za podatnika,
- z upływem terminu, na jaki została utworzona.
Naczelnik urzędu skarbowego z urzędu wykreśla z rejestru jako podatnika VAT grupę VAT, która utraciła status podatnika i zawiadamia o wykreśleniu przedstawiciela grupy VAT. W momencie wykreślenia z rejestru grupy VAT naczelnik z urzędu przywraca rejestrację członków grupy VAT jako podatników VAT ze statusem takim, jaki posiadali oni przed dniem wykreślenia, bez konieczności ponownego składania zgłoszenia rejestracyjnego.
Obowiązki związane z utratą przez grupę VAT statusu podatnika
W przypadku utraty statusu podatnika przez grupę, przedstawiciel grupy jest zobowiązany złożyć deklarację podatkową za ostatni okres rozliczeniowy działalności grupy. Jeśli z tej deklaracji wynikać będzie nadwyżka podatku naliczonego nad należnym, nadwyżka podlegać będzie zwrotowi na rzecz przedstawiciela grupy VAT lub odliczeniu w rozliczeniu za następny okres rozliczeniowy przedstawiciela grupy VAT.
Po utracie przez grupę VAT statusu podatnika przedstawiciel grupy VAT zachowuje prawo dokonywania korekt rozliczeń podatku za okresy rozliczeniowe, w których grupa VAT była podatnikiem.
Również po rozwiązaniu grupy VAT jej członkowie ponoszą solidarną odpowiedzialność za jej zobowiązania podatkowe z tytułu podatku VAT za czas istnienie grupy.
Korzyści z wprowadzenia Grupy VAT
Co do zasady wprowadzenie możliwości wspólnego rozliczania podatku VAT należy uznać jako krok w dobrym kierunku. Z uwagi na fakt, że podatnikiem będzie wyłącznie grupa, transakcje wewnątrz grupy nie podlegają opodatkowaniu, fakturowaniu, mechanizmowi podzielonej płatności, podmioty tworzące grupę na pewno będą miały mniej pracy związanej z rozliczaniem podatku VAT. Ponadto grupa VAT będzie składać jedną deklarację VAT i wystarczy jej jeden rachunek bankowy do obsługi zwrotów VAT i przyjmowania płatności.
Należy jednak mieć na uwadze, że występują również pewne negatywne konsekwencje funkcjonowania w ramach grupy VAT. Przede wszystkim jest to solidarna odpowiedzialność członków grupy za jej zobowiązania w okresie posiadania statusu podatnika przez grupę VAT oraz po utracie przez tę grupę tego statusu. Dodatkowo przepisy wprowadzają konieczność ustalanie proporcji odliczenia VAT opartej o udział czynności opodatkowanych w nieopodatkowanych oddzielnie przez każdy z podmiotów wchodzących w skład grupy. Dodatkowo sprawę komplikuje fakt, że w pewnych sytuacjach grupa może być zobowiązana do ustalenia dodatkowej proporcji dla całej grupy VAT. Należy również pamiętać, że brak opodatkowania transakcji między podmiotami wchodzącymi w skład grupy nie oznacza, że mogą one zaprzestać ewidencjonowania tych transakcji. Grupa musi bowiem prowadzić ewidencję transakcji zachodzących również wewnątrz niej.
