Zgodnie z zaproponowanym brzmieniem art. 20s. § 1 Ordynacji podatkowej Szef Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) może zawrzeć z podatnikiem, na jego wniosek, porozumienie o współpracy w zakresie podatków pozostających we właściwości Krajowej Administracji Skarbowej, zwaną ,,umową o współdziałanie”.
Zaproponowane rozwiązania stanowią element tzw. monitoringu horyzontalnego, funkcjonują już w kilku krajach na świecie m.in. w Holandii, Francji, Hiszpanii, Stanach Zjednoczonych czy Korei Południowej i co do zasady są realizacją zaleceń Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w zakresie współpracy organów administracji publicznej z podmiotami o znaczeniu strategicznym dla gospodarki danego państwa.
Założenia projektu przewidują, iż podatnicy osiągający w poprzednim roku podatkowych przychód stanowiący równowartość 50 mln euro w złotych mogliby dobrowolnie zawierać z szefem KAS „umowy o współdziałanie”. Zawarcie takiej umowy mogłoby zapewnić podatnikowi uzyskanie nowej formy współpracy z organami podatkowymi, a co się z tym wiążę – dodatkowej ochrony przed negatywnymi skutkami sporów z podatkowych. Warto podkreślić, iż w projekcie ustawy regulacje dotyczące kształtowania treści umowy pomiędzy podatnikiem a organem nie są sztywne a co za tym idzie ma mieć charakter dobrowolny, elastyczny i niesformalizowany oparty na wzajemnym zaufaniu. Po wyrażeniu woli zawarcia takiej umowy przez podatnika (może to nastąpić zarówno z jego inicjatywy jak i po otrzymaniu propozycji współpracy od organu) szef KAS przeprowadzi weryfikację dotychczasowych wewnętrznych procedur związanych z wypełnianiem obowiązków podatkowych przez wnioskodawcę. Co istotne, podczas takiego wstępnego audytu podatkowego szef KAS będzie opierał się na opinii niezależnych, zewnętrznych podmiotów takich jak doradcy podatkowi czy biegli rewidenci.
Aby zapewnić transparentność działania Szefa KAS odmowa zawarcia umowy o współdziałanie miałaby być wydawana w formie pisemnej wraz z uzasadnieniem. Przyczyny odmowy powinny być przekazane do wiadomości podatnika, tak aby wiedział z jakiego obiektywnego powodu organ podatkowy nie może z nim podpisać umowy o współdziałanie.
Jak już wspomniano powyżej, w projekcie zawarto szereg ogólnych założeń, jakie spełniać miałyby umowy o współprace, jednak przebieg realizacji umowy miałby mieć charakter zindywidualizowany pod kątem każdego z podatników uwzględniające specyfikę jego działalności gospodarczej oraz procedur wewnętrznych. Warto w tym miejscu wskazać, iż projektowane przepisy ograniczają zakres przedmiotowy zawieranych umów o współdziałaniu do podatków pozostających we właściwości Krajowej Administracji Skarbowej, oznacza to, że umowy takie nie będą obejmowały podatków lokalnych, dla których właściwe są organy samorządowe.
Podstawowym elementem umów o współdziałaniu podatników z organami administracji skarbowej będzie zagwarantowanie pewności stosowania prawa w zamian za transparentność podmiotu wobec administracji skarbowej poprzez zawieranie „Porozumień podatkowych”, wiążących obie strony stosunku prawnego i gwarantujących przestrzeganie przez obie strony ustaleń zawartych w umowach. Zawarcie takiego porozumienia dawałoby podatnikowi możliwość uzyskania jednolitego i wiążącego stanowiska organu w danej sprawie w sposób uproszczony. Projekt przewiduje zawieranie porozumień w następujących sprawach:
1) interpretacji przepisów prawa podatkowego;
2) uprzednich porozumień cenowych;
3) wyłączenia stosowania art. 119a § 1 (klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania);
4) wysokości prognozowanego na następny rok podatkowy zobowiązania podatkowego w
podatku dochodowym od osób prawnych;
5) innych, niezbędnych dla zapewnienia prawidłowej realizacji umowy o współdziałanie.
Jednocześnie w przypadku, braku zgody podatnika ze stanowiskiem organu, zastosowanie innych procedur, przewidzianych przez Ordynację podatkową nie byłoby wykluczone.
Korzystne, z punktu widzenia podatnika, który zdecydował się na taką współpracę z organami KAS byłoby bez wątpienia obniżenie ryzyka podatkowego prowadzonej działalności gospodarczej poprzez gwarancję otrzymywania na bieżąco wiążących opinii administracji skarbowej i w efekcie unikanie ewentualnych, kosztownych i przewlekłych sporów sądowo-administracyjnych.
Podsumowując, zaproponowany przez Ministerstwo Finansów Program Współpracy podatników z organami administracji skarbowej będzie skutkował z jednej strony, możliwością uzyskiwania wyjaśnień i stanowiska organów „na bieżąco” jeszcze przed złożeniem deklaracji podatkowej oraz zmniejszeniem obowiązków administracyjnych w przedsiębiorstwie, a z drugiej strony obniżeniem kosztu poboru podatków dla budżetu państwa. Ceną jaką podatnicy będą musieli zapłacić za uzyskanie dodatkowej pewności co do prawidłowości swoich rozliczeń podatkowych będzie niewątpliwie konieczność poddania się pełnemu nadzorowi organów podatkowych. Kierunek wyznaczony przez Ministerstwo Finansów należy ocenić pozytywnie, jednak zgodnie z wytycznymi OECD wprowadzenie rozwiązań monitoringu horyzontalnego musi wiązać się z wprowadzeniem mechanizmów gwarantujących pewność i jednolitość w stosowaniu prawa podatkowego dla stron porozumień. Będzie to niewątpliwie sprzyjało budowie wzajemnego zaufania administracji podatkowej i podatników. Wstępny termin wejścia w życie omawianych przepisów określono na 1 lipca 2020 r.
