W tym artykule skupimy się na obowiązkach i problemach dotyczących rejestracji do podatku od wartości dodanej, który w Polsce nazywa się podatkiem od towarów i usług w skrócie „VAT”.
Co trzeba wiedzieć o obowiązku rejestracji do VAT w Polsce?
Obowiązek rejestracyjny
Obowiązkowi rejestracji podlegają:
- osoby fizyczne,
- osoby prawne
- jednostki organizacyjnej nieposiadające osobowości prawnej, które samodzielnie wykonują działalność gospodarczą, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności.
Za działalność gospodarczą dla celów VAT uważa się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców (w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne), rolników, a także osoby wykonujące wolne zawody.
Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych i dokonywanych na terytorium Polski czynności podlegających opodatkowaniu VAT (ang. Value-added tax).
Rejestracji podlegają również firmy, które chcą dokonywać wewnątrzwspólnotowych nabyć i dostaw towarów, importu usług oraz świadczenia usług, dla których podatnikiem jest usługobiorca mający siedzibę w innym państwie członkowskim.
Nawet jeśli dany podmiot nie jest czynnym podatnikiem VAT ma obowiązek rejestracji do VAT-UE, pod warunkiem, że wartość zakupów wewnątrzwspólnotowych przekroczyła u niego kwotę 50 000 złotych w danym lub poprzednim roku podatkowym.
Obowiązek rejestracji jako podatnik VAT-UE nie dotyczy natomiast świadczenia usług na rzecz osób fizycznych z innych krajów UE, które nie prowadzą działalności.
Opodatkowaniu VAT podlega:
- odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
- eksport towarów,
- import towarów na terytorium kraju,
- wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
- wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
W praktyce obowiązek opodatkowania większości z tych czynności w ściśle określonych przypadkach może zostać przerzucony w ramach tzw. odwrotnego obciążenia (RCM) na nabywcę. Wówczas sprzedawca nie jest zobowiązany do rejestracji, jeśli jego działalność w Polsce dotyczy wyłącznie czynności, do których można zastosować RCM.
Jednak nie zawsze to jest możliwe, np. w sytuacji, gdy czynności opodatkowane podatkiem VAT dokonywane są pomiędzy dwoma podatnikami z siedzibą lub stałym miejscem prowadzenia działalności poza terytorium Polski czy też w przypadku gdy na terytorium Polski dochodzi do czynności wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.
Najczęściej z koniecznością rejestracji do celów VAT przez podmioty zagraniczne mamy do czynienia wówczas, gdy dokonują one na lub z terytorium Polski transakcji transgranicznych np. wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, eksportu towarów lub wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.
Kto jest zwolniony z rejestracji do celów VAT?
W dużym uproszczeniu, z obowiązku rejestracji dla celów VAT zwolnieni są ci podatnicy, którzy wykonują na terytorium Polski czynności związane z obsługą w bardzo szerokim zakresie operacji lotniczych i morskich w ruchu pasażerskim i towarowym[1].
Jeśli natomiast dany podmiot wykonuje na terytorium Polski czynności, które są zwolnione z opodatkowania VAT, nie ma on obowiązku rejestracji do VAT.
W tym miejscu warto zaznaczyć, że podatnikiem VAT podmiot staje się z uwagi na okoliczności faktyczne, tj. wykonywanie czynności opodatkowanych na terytorium Polski. Rejestracja jest tylko czynnością formalną. Jeśli więc podmiot taki pomimo obowiązku nie dokona rejestracji, nie zwalnia to go z obowiązku zapłaty podatku i to wraz z odsetkami, ale również naraża go na odpowiedzialność karną skarbową. Zgłoszenie rejestracyjne do VAT należy złożyć do właściwego naczelnika urzędu skarbowego przed dokonaniem pierwszej czynności opodatkowanej VAT. W uproszczeniu będzie to zazwyczaj dostawa towarów lub świadczenia usług, podlegające opodatkowaniu na terytorium Polski.
Podobnie w przypadku transakcji wewnątrzwspólnotowych zgłoszenie należy złożyć przed dokonaniem pierwszej takiej czynności.
[1] Wszystkie czynności wymienione zostały w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 14 listopada 2014 r. w sprawie określenia podatników niemających obowiązku składania zgłoszenia rejestracyjnego (Dz.U.2022.1525 t.j.).
