Dyrektywa jest kolejnym narzędziem Unii Europejskiej do zwalczania przestępstw i oszustw w zakresie podatku VAT. Z nową dyrektywą ściśle związane jest rozporządzenie Rady (UE) 2020/283 z dnia 18 lutego 2020 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 904/2010 w odniesieniu do środków wzmacniających współpracę administracyjną w zwalczaniu oszustw w dziedzinie VAT, zwane dalej „rozporządzeniem CESOP”.
Rozporządzenie przewiduje np. utworzenie unijnego centralnego elektronicznego systemu informacji o płatnościach (CESOP), do którego państwa członkowskie będą przekazywać dane dotyczące odbiorców płatności i transakcji płatniczych.
Rozwiązanie jest uzupełnieniem wprowadzonego w 2021 r. pakietu E-commerce i należy do działań Komisji Europejskiej na rzecz zwalczania oszustw związanych z VAT w obszarze handlu elektronicznego.
Dla przypomnienia, pakiet e-commerce, który w Polsce został wprowadzony w lipcu 2021r. :
- rozszerzył tzw. mały punkt kompleksowej obsługi (Mini One Stop Shop – MOSS) przez stworzenie punktu kompleksowej obsługi (One Stop Shop – OSS), upraszczając obowiązki w zakresie podatku VAT w handlu elektronicznym, redukując konieczność rejestracji dla celów VAT w państwach konsumpcji;
- nałożył obowiązek zapłaty VAT na tzw. internetową platformę handlową;
- wprowadził nową procedurę importu (Import One Stop Shop – IOSS) dla sprzedaży na odległość towarów importowanych z krajów trzecich do konsumentów w UE , w przesyłkach o wartości rzeczywistej do 150 EUR.
Zakres nowych obowiązków
W celu uszczelnienia pakietu E-commerce, Komisja Europejska podjęła działania w obszarze możliwości monitorowania transgranicznych płatności, celem zminimalizowania nadużyć związanych z oszustwami VAT w obszarze handlu elektronicznego.
Państwa członkowskie nie są w stanie samodzielnie uzyskać od osób trzecich – np. dostawców usług płatniczych – informacji niezbędnych do kontroli transgranicznych dostaw towarów i świadczenia usług objętych VAT, zapewnienia prawidłowego stosowania przepisów dotyczących VAT e-commerce i rozwiązania problemu oszustw związanych z VAT w sektorze e-commerce. Dlatego kluczowe znaczenie ma współpraca między państwami członkowskimi.
Aby prawnie umożliwić zbieranie powyższych danych, przyjęto Dyrektywę 2020/284, którą państwa członkowskie mają obowiązek implementować do końca 2023 r.
Dane te będą przekazywane przez dostawców transgranicznych usług płatniczych do krajowego systemu w formie pliku xml, przygotowanego w sposób określony przez przygotowaną scheme XSD. Następnie plik trafi do centralnego elektronicznego systemu informacji o płatnościach (CESOP).
Dostawcy usług płatniczych zlokalizowani w UE będą zobowiązani do prowadzenia i przekazywania ewidencji po upływie każdego kwartału kalendarzowego, jeżeli kumulatywnie spełnione zostaną następujące warunki:
- środki pieniężne będą przekazywane od płatnika zlokalizowanego w państwie członkowskim (co do zasady jest to nabywca towarów/usług) do odbiorcy płatności zlokalizowanego w innym państwie członkowskim bądź poza UE (co do zasady jest to sprzedawca towarów/usług);
- dostawca usług płatniczych zrealizuje w ciągu kwartału kalendarzowego w danym państwie członkowskim więcej niż 25 płatności na rzecz tego samego odbiorcy.
Kogo dotyczy obowiązek
Obowiązek prowadzenia ewidencji dotyczy dostawcy usług płatniczych w rozumieniu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2366 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego, zwanej dalej „dyrektywą PSD2”, lub osobę fizyczną lub prawną korzystające ze zwolnienia zgodnie z art. 32 tej dyrektywy.
Zgodnie z dyrektywą, dostawcami usług płatniczych są:
- instytucje kredytowe zgodnie z definicją w art. 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013, w tym ich oddziały w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 17 tego rozporządzenia, gdy takie oddziały znajdują się w Unii, bez względu na to, czy siedziby zarządu tych oddziałów znajdują się w Unii czy – zgodnie z art. 47 dyrektywy 2013/36/UE i prawem krajowym – poza Unią;
- instytucje pieniądza elektronicznego w rozumieniu art. 2 pkt 1 dyrektywy 2009/110/WE, w tym – zgodnie z art. 8 tej dyrektywy i prawem krajowym – ich oddziały, gdy takie oddziały znajdują się w Unii, a ich siedziby zarządu znajdują się poza Unią, o ile usługi płatnicze świadczone przez te oddziały są związane z emisją pieniądza elektronicznego;
- instytucje świadczące żyro pocztowe, które są na mocy prawa krajowego uprawnione do świadczenia usług płatniczych;
- instytucje płatnicze;
- osoby fizyczne lub prawne korzystające ze zwolnienia zgodnie z art. 32 dyrektywy.
Ważne: Obowiązek prowadzenia ewidencji nie dotyczy dostawców usług płatniczych zlokalizowanych poza terytorium Unii Europejskiej, gdyż podmioty te nie są objęte zakresem stosowania dyrektywy PSD2. Dla celów wywiązywania się z obowiązków w zakresie prowadzenia ewidencji, należy uznać, że dany dostawca usług płatniczych znajduje się w państwie członkowskim, gdy jego BIC lub kod identyfikacyjny odnosi się do tego państwa członkowskiego.
Jakie dane podlegają raportowaniu?
Nie wszystkie usługi płatnicze będą raportowane. Raportowaniu podlegać będą jedynie te, które prowadzą do transgranicznego transferu środków na rzecz odbiorców płatności (lub dostawców usług płatniczych działających w imieniu odbiorców), i tylko wówczas, gdy płatnik znajduje się w jednym z państw członkowskich. Tj. takich transakcji, w których konsument/płatnik i dostawca/odbiorca płatności znajdują się w innym państwie członkowskim bądź też na terytorium państwa trzeciego (płatności krajowe nie będą objęte zakresem nowych regulacji).
Dostawca usług płatniczych będzie musiał prowadzić ewidencję na temat danego odbiorcy płatności w celu jej udostępnienia administracjom podatkowym tylko wówczas, gdy łączna liczba płatności otrzymanych przez danego odbiorcę przekroczy próg 25 płatności w kwartale kalendarzowym.
Zasady określania lokalizacji odbiorców płatności i płatników
Dyrektywa VAT formułuje zasady, które dostawcy usług płatniczych muszą stosować w celu określenia lokalizacji płatników i odbiorców płatności. Zasady te nie odnoszą się do ustalania miejsca opodatkowania (np. siedziby, miejsca zamieszkania), lecz do określania lokalizacji odbiorców płatności i płatników w celu stosowania obowiązku prowadzenia ewidencji.
Uznaje się, że płatnik znajduje się na terytorium państwa członkowskiego, któremu odpowiada IBAN rachunku płatniczego płatnika lub jakikolwiek inny identyfikator, który jednoznacznie identyfikuje płatnika oraz podaje jego lokalizację. Natomiast w przypadku braku takich identyfikatorów lokalizację płatnika ustala się w oparciu o identyfikator dostawcy usług płatniczych działającego w imieniu płatnika (BIC lub jakikolwiek inny kod identyfikacyjny instytucji). Takie same zasady stosuje się do ustalania lokalizacji odbiorcy płatności.
Zakres danych zawartych w ewidencji
Ewidencja będzie zawierać dane, które pozwolą zidentyfikować dostawcę usług płatniczych prowadzącego ewidencję oraz informacje umożliwiające identyfikację odbiorcy płatności i dotyczące płatności otrzymanych przez tego odbiorcę (m.in. dotyczące kwoty, daty) i ewentualnych zwrotów płatności.
Dostawcy usług płatniczych mają obowiązek przechowywać ewidencję przez okres 3 lat od zakończenia roku, w którym nastąpiła płatność.
Raportowanie
Ewidencja będzie udostępniania nie później niż do końca miesiąca następującego po upływie kwartału, którego dotyczą informacje, za pomocą standardowego formularza elektronicznego. Co do zasady, dostawca usług płatniczych udostępnia ewidencję w państwie członkowskim, gdzie ma siedzibę.
