Nowelizacja Kodeksu Pracy – odc. 1: Nadchodzące zmiany

Wielkimi krokami zbliża się znacząca nowelizacja Kodeksu Pracy. Obecnie trwają prace nad kilkoma projektami, ale już teraz pracodawcy powinni przygotować się do nadchodzących licznych zmian, których wdrożenie w organizacji będzie wymagać odpowiedniego dostosowania: umów o pracę, dokumentacji pracowniczej, regulaminów i regulacji wewnętrznych firmy. Zapraszamy do lektury pierwszego odcinka cyklu „Nowelizacja Prawa Pracy”.

Planowane zmiany dotyczą:

1. pracy zdalnej i kontroli trzeźwości – nad projektem ustawy obecnie pracuje już Sejm. Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. W naszej ocenie jest duże prawdopodobieństwo, że przepisy o pracy zdalnej i kontroli trzeźwości zaczną obowiązywać jeszcze w 2022 roku.
2. umów o pracę, dokumentacji pracowniczej, urlopów rodzicielskich i zwolnień od pracy - obecnie projekt oczekuje na akceptację Rady Ministrów, a następnie trafi pod obrady Sejmu. W projekcie ustawy data wejścia w życie jest określona na 1 sierpnia 2022 r., jednak z uwagi na etap prac nad ustawą, nie było możliwe dotrzymanie tego terminu. Nowy termin obowiązywania zmian nie jest jeszcze znany, ale z kalendarza sejmowego wynika, że możliwym terminem wejścia w życie nowelizacji Kodeksu pracy jest 1 stycznia 2023 r. Nowelizacja ta ma za zadanie wdrożenie postanowień dwóch dyrektyw unijnych: dyrektywy w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej oraz dyrektywy w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym (work-life balance) rodziców i opiekunów. We wszystkich krajach Unii Europejskiej przepisy z obydwu tych dyrektyw zaczęły obowiązywać już od 1 i 2 sierpnia 2022 r. Pomimo braku naszych krajowych przepisów, prawo pracy Unii Europejskiej chroni wszystkich obywateli UE, a pracownicy mają możliwość rozstrzygania sporów na gruncie Unijnego Trybunału Sprawiedliwości. Pracodawcy powinni już teraz przygotować się do planowanych zmian - do nowych obowiązków informacyjnych, zmian w regulaminach oraz wprowadzenia odpowiednich rozwiązań i narzędzi w firmie.  

Nowelizacja Kodeksu Pracy – praca zdalna oraz kontrola trzeźwości

Zmiany dotyczące pracy zdalnej 

Przepisy o pracy zdalnej zostaną wpisane do kodeksu pracy i zastąpią przepisy o telepracy.

Zmiana pracy stacjonarnej na pracę zdalną będzie mogła odbyć się z inicjatywy pracodawcy bądź pracownika. Taka możliwość będzie istniała zarówno przy zawieraniu umowy o pracę, jak i w trakcie zatrudnienia.

Projekt ustawy szczegółowo reguluje zasady wprowadzenia pracy zdalnej w organizacji,  dodatkowe obowiązki i prawa pracodawcy związane z pracą zdalną, planowanie i rozliczanie czasu pracy przy pracy zdalnej oraz nowe obowiązki pracodawcy w zakresie BHP.

Jednakże, najważniejsze zmiany odnoszą się do kosztów towarzyszących wykonywaniu pracy zdalnej. Pracodawca będzie zobowiązany do zapewnienia pracownikowi wykonującemu pracę zdalną materiałów i narzędzi niezbędnych do jej wykonywania, a także pokrycia kosztów energii elektrycznej oraz usług telekomunikacyjnych niezbędnych do świadczenia pracy zdalnej.

Zmiany dotyczące kontroli trzeźwości pracowników

Projekt ustawy reguluje zasady przeprowadzania kontroli trzeźwości w firmie. W celu wprowadzenia w zakładzie kontroli trzeźwości, pracodawca powinien:

• wprowadzić do regulaminu pracy lub zaktualizować regulamin pracy o informacje dotyczące:
  • grupy lub grup pracowników, które będą objęte kontrolą trzeźwości,
  • sposobu przeprowadzenia kontroli, w tym rodzaju urządzenia, czasu i częstotliwości przeprowadzania kontroli,

• wyznaczyć osoby upoważnione do przeprowadzania kontroli w imieniu pracodawcy i przygotować dla nich upoważnienia do przetwarzania danych,
• zaktualizować klauzulę informacyjną.

Kontrola trzeźwości:

• może być wprowadzona przez pracodawcę, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia,
• będzie przeprowadzana przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego, za pomocą urządzenia posiadającego ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie,
• będzie polegała na stwierdzeniu obecności lub braku obecności alkoholu lub środków odurzających w organizmie pracownika.

Nowelizacja Kodeksu Pracy – zmiany dotyczące umów o pracę oraz urlopów

Zmiany dotyczące umów o pracę i dokumentacji pracowniczej  

Projekt ustawy zakłada zmiany w zakresie:

• zasad zawierania umów o pracę, a w szczególności umowy na okres próbny,
• zasad rozwiązywania umów o pracę na czas określony,
• zasad sporządzania treści umowy o pracę,
• treści informacji o warunkach zatrudnienia wręczanej nowo zatrudnianemu pracownikowi,
• wytycznych co do czasu szkoleń dla pracowników - szkolenia w godzinach pracy i na koszt pracodawcy,
• zasad zakazu konkurencji dla pracowników,
• wniosków pracownika o zmianę rodzaju pracy, rodzaju umowy oraz zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy.  

Zmiany dotyczące dyrektywy work-life balance oraz dodatkowych dni  wolnych od pracy i urlopów rodzicielskich

Polski rząd ma obowiązek dokonania implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego, na podstawie których pracownicy zyskają nowe uprawnienia dotyczące:  

• elastycznej organizacji pracy dla pracowników będących rodzicami lub opiekunami dziecka do ukończenia przez nie 8 roku życia. Za elastyczną organizację pracy uważa się telepracę, system czasu pracy przerywany, skrócony, weekendowy, ruchomy lub indywidualny oraz obniżenie wymiaru czasu pracy,
• nowych zasad ochrony przed wypowiedzeniem umowy o pracę - poszerzona zostanie ochrona pracowników w okresie ciąży oraz przebywających na urlopie macierzyńskim, rodzicielskim, ojcowskim oraz pracowników, którzy złożyli wniosek o elastyczną organizację pracy. Pracodawca nie tylko nie będzie mógł wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z osobami przebywającymi na tych urlopach ale zabronione będzie również prowadzenie przygotowań w związku z zamiarem rozstania się z tymi pracownikami,
• nowego wymiaru urlopu rodzicielskiego, zasad wnioskowania o ten urlop, korzystania z niego przez oboje rodziców oraz wykorzystywania go w częściach. Zostanie wprowadzony dłuższy urlop rodzicielski - łączny wymiar urlopu rodzicielskiego dla obojga rodziców będzie wynosił do 41 tygodni (w przypadku urodzenia 1 dziecka przy 1 porodzie) albo do 43 tygodni (w przypadku porodu mnogiego), przy czym 9 tygodni tego urlopu będzie przysługiwało tylko drugiemu z rodziców,
• nowych zasad wykorzystywania urlopu ojcowskiego - skrócenie okresu, w którym będzie możliwe skorzystanie przez pracownika – ojca wychowującego dziecko z urlopu ojcowskiego – z 24 do 12 miesięcy od dnia urodzenia dziecka,
• nowych rodzajów urlopów:
• urlop w pilnych sprawach rodzinnych – pracownikowi będzie przysługiwać zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym, z powodu działania siły wyższej, w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika. W okresie tego zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia,  
• urlop opiekuńczy - pracownikowi będzie przysługiwać nowy urlop opiekuńczy w wymiarze do 5 dni w roku kalendarzowym w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub osobie zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych. Urlop ten jest bezpłatny.

Bardziej szczegółowe omówienie planowanych zmian w przepisach Kodeksu Pracy znajdą Państwo w naszych kolejnych artykułach, które ukażą się już za kilka dni. Więcej o samych zmianach w:

• Odc. 2: Nowelizacja Kodeksu Pracy: praca zdalna oraz kontrola trzeźwości
• Odc. 3: Nowelizacja Kodeksu Pracy: zmiany dotyczące umów o pracę oraz urlopów

Zapraszamy do śledzenia naszych publikacji.