Polski Ład - zmiany podatkowe dla pracowników

Od 1 stycznia 2022 r. zacznie obowiązywać w Polsce pakiet nowych zmian podatkowych, wprowadzanych w ramach Polskiego Ładu. We wtorek 18 listopada 2021 r. ustawa wprowadzająca nowe przepisy została podpisana przez Prezydenta Polski, a tydzień później, 23 listopada, projekt opublikowany został w Dzienniku Ustaw.

Bez wątpienia zorientowanie się w gąszczu nowych regulacji nie jest prostym zadaniem. Już teraz wielu pracowników zastanawia się, w jakiej wysokości wynagrodzenie netto otrzymają w styczniu 2022 roku. Specjalnie dla Państwa zebraliśmy informacje, które przybliżą najważniejsze nowe rozwiązania podatkowe przewidziane w „Polskim Ładzie”, a także przygotowaliśmy przykładowe kalkulacje wynagrodzenia, które pozwalają sprawdzić, kto i przy jakich dochodach zyska na Polskim Ładzie, kto straci, a dla kogo zmiany będą neutralne.

Najważniejsze zmiany podatkowe, wprowadzane w ramach Polskiego Ładu od 1 stycznia 2022 roku, mające wpływ na nasze wynagrodzenia, to:

1. Wzrost progu podatkowego z 85 525 zł do 120 000 zł, od którego odprowadzana jest zaliczka na podatek w wysokości 17%. Oznacza to, że stawką 32% podatku będą objęte dochody dopiero przekraczające limit 120 000 zł.
   
2. Ulga dla młodych - limit przychodu objętego zwolnieniem z PIT dla osób do 26. roku życia (art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PIT) pozostaje bez zmian i będzie nadal wynosić 85 528 zł. Osoby do 26. roku życia zapłacą więc podatek dopiero po przekroczeniu tego limitu, przy czym w pierwszej kolejności będzie miała tutaj zastosowanie stawka 17%. Jeśli zaś dochód podlegający opodatkowaniu przekroczy 120 000 zł będzie zastosowana stawka 32% podatku.
   
3. Wzrost kwoty wolnej od podatku z 8 000 zł do 30 000 zł rocznie, co będzie miało wpływ na kwotę zmniejszającą podatek. Kwota zmniejszająca podatek ma także przysługiwać podatnikom znajdującym się w II progu podatkowym. Do tej pory podatnikom płacącym już 32% podatku nie przysługiwała kwota wolna od podatku. Obecnie miesięczna ulga podatkowa to kwota 43,76 zł (czyli 1/12 z 525,12 zł) a po zmianach ma być to kwota 425,00 zł (wynikająca z kalkulacji: 30 000 x 17% = 5 100/12 = 425,00 zł).

Aby skorzystać z comiesięcznych odliczeń kwoty wolnej od podatku, przy kalkulacji wynagrodzenia pracownik powinien wypełnić i wysłać do pracodawcy oświadczenie PIT-2.

4. Wzrost kwoty przychodów objętych 50% kosztami uzyskania przychodów z tytułu praw autorskich, praw pokrewnych i rozporządzania tymi prawami (dotyczy to pracowników będących twórcami lub artystami, wykonawcami). Obecnie 50% koszty uzyskania przychodu (z tytułów, o których mowa w art. 22 ust. 9 pkt 1–3 ustawy o PIT) nie mogą przekroczyć w roku podatkowym kwoty 85 525 zł. W 2022 roku będzie to łącznie kwota 120 000 zł.
   
5. Wprowadzenie „ulgi dla klasy średniej”, która będzie uwzględniana przy obliczaniu zaliczki na podatek dochodowy. Ulga ta została przewidziana dla pracowników osiągających przychód w przedziale od 5 701 zł do 11 141 zł miesięcznie, czyli od 68 412 zł do 133 692 zł rocznie, który podlega opodatkowaniu według skali podatkowej.

Ulga ta ma zastosowanie tylko i wyłącznie do pracowników zatrudnionych na umowę o pracę oraz dla osób prowadzących działalność gospodarczą (przedsiębiorców) rozliczających się na zasadach ogólnych (według skali podatkowej).

Ulga dla klasy średniej będzie przysługiwać również pracownikom – twórcom, którzy osiągają przychody objęte 50% kosztami uzyskania przychodu, pod warunkiem, że będą to faktycznie osoby wykonujące obowiązki na podstawie stosunku pracy.

Z ulgi dla klasy średniej będą mogli korzystać także pracownicy uzyskujący przychody z pracy za granicą (u zagranicznego pracodawcy), którzy płacą w Polsce sami za siebie zaliczki na PIT. Będą oni potrącać ulgę za miesiące, w których ich przychody ze stosunku pracy z zagranicy będą mieścić się w przedziale od 5 701 zł do 11 141 zł. 

Ulga ta nie dotyczy osób wykonujących umowy zlecenia lub umowy o dzieło. Nie będą mogli skorzystać także przedsiębiorcy płacący liniowy 19% PIT, osoby wykonujące działalność osobiście, podatnicy ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, osoby rozliczające się w formie karty podatkowej oraz emeryci i renciści.

W nowej uldze dla klasy średniej, w ramach wspomnianego wyżej przedziału przychodu, podzielono podatników na dwie węższe grupy:

• osoby osiągające przychód od 5 701 zł do 8 549 zł miesięcznie; 
• osoby z przychodem od 8 549,01 zł do 11 141 zł miesięcznie.

Różnica między tymi grupami będzie polegać na sposobie wyliczenia ulgi. Dla pierwszego przedziału przychodu (od 5 701 do 8 549 zł) ulga będzie liczona według wzoru:

(Przychód x 6,68% - 380,50 zł) / 0,17

Ulga dla drugiego przedziału przychodu (od 8 549,01 do 11 141 zł) będzie wyliczana według wzoru:

(Przychód x (-7,35%) + 819,08 zł) / 0,17

W przypadku małżonków, którzy będą rozliczać się wspólnie z podatku za cały rok, każdy z nich będzie mógł odliczyć ulgę dla klasy średniej tylko od połowy sumy łącznych przychodów uzyskanych przez małżonków w roku podatkowym, obliczonej zgodnie z ustawowym wzorem.

Ulgę dla klasy średniej stosuje się tylko w przedziale rocznych przychodów od 68 412 zł do 133 692 zł. Oznacza to, że jeżeli podatnik przekroczy próg w danym roku, nawet o 1 zł, to traci on prawo do odliczenia tej ulgi. Spowoduje to bardzo niekorzystną dla pracownika sytuację: jeżeli pracownik korzystał z ulgi dla klasy średniej w comiesięcznym rozliczeniu wynagrodzenia, a w rozliczeniu rocznym okaże się, że pracownik przekroczył dopuszczalny próg, to będzie on zmuszony do zwrotu tej ulgi, czyli zmuszony będzie dokonać dużej dopłaty podatku w rocznej deklaracji PIT.

W związku z tym, każdy pracownik powinien przeanalizować swoje przewidywane roczne dochody. Należy tutaj uwzględnić nie tylko miesięczne wynagrodzenie, ale również dodatkowe dochody podlegające opodatkowaniu: różnego rodzaju dodatki, wynagrodzenie za nadgodziny, premie, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop, benefity (abonamenty medyczne i sportowe) itp. Na podstawie tej analizy należy podjąć decyzję czy odliczać ulgę dla klasy średniej w comiesięcznym wynagrodzeniu, czy nie.

Płatnik (pracodawca) nie będzie musiał stosować ulgi dla klasy średniej tylko wtedy, gdy pracownik złoży wniosek o niepomniejszanie dochodu (art. 32 ust. 2b ustawy o PIT). Rezygnacja z ulgi może być dobrym rozwiązaniem, jeżeli jesteśmy w stanie przewidzieć, że ostateczny roczny przychód z tytułu stosunku pracy przewyższy 133 692 zł, bądź nie chcemy ryzykować przekroczenia limitu. W sytuacji, kiedy w ostatecznym rozliczeniu okaże się, że pracownik jednak zachował prawo do ulgi dla klasy średniej, to może odzyskać nienaliczoną ulgę przy rocznym rozliczeniu PIT.

W przypadku, kiedy pracownik nie złoży wniosku o niepomniejszanie dochodu o kwotę ulgi dla klasy średniej, to pracodawca nie będzie miał wyjścia i będzie musiał uwzględnić ulgę zawsze wtedy, gdy w danym miesiącu przychody zatrudnionego ze stosunku pracy (łącznie z dodatkami i innymi świadczeniami podlegającymi opodatkowaniu) będą mieściły się w ustawowym limicie czyli w przedziale od 5 701 zł do 11 141 zł.

6. Wzrost rocznej podstawy wymiaru na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z  157 770 zł do 177 660 zł. Powyżej tej kwoty pracownik i pracodawca przestają płacić składki emerytalne i rentowe.

7. Wprowadzenie braku możliwości odliczania części składki zdrowotnej (czyli 7,75%) od podatku, co spowoduje, że pracownicy będą płacić pełną składkę zdrowotną czyli 9%, a nie jak dotychczas 1,25%.
   

8. Wprowadzenie nowej zasady opłacania składki zdrowotnej dla:

• członków zarządu i prokurentów, którzy zapłacą 9% składki zdrowotnej (ta grupa dotychczas była zwolniona z płacenia tej składki). Osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, którzy z tego tytułu pobierają wynagrodzenie będą objęte ubezpieczeniem zdrowotnym. Obowiązek naliczania 9% składki zdrowotnej będzie powstawać z dniem powołania i ustawać z dniem odwołania, a zgłaszającym do ubezpieczenia będzie podmiot wypłacający wynagrodzenie. Innymi słowy, podmiot powołujący prokurenta czy członka zarządu i wypłacający mu z tego tytułu wynagrodzenie będzie płatnikiem – w przypadku prokurenta wyłącznie składki zdrowotnej, a wobec członka zarządu – tak jak w poprzednich latach zaliczek na PIT i dodatkowo od 2022 r. składki na ubezpieczenie zdrowotne.

• przedsiębiorców, czyli osób prowadzących działalność gospodarczą:
  • opodatkowani na zasadach ogólnych zapłacą 9%,;
  • opodatkowani podatkiem liniowym zapłacą 4,9%;
  • opodatkowani podatkiem ryczałtowym zapłacą od 60% do 180% przeciętnego wynagrodzenia (w zależności od wysokości dochodu);
  • osoby na tzw. karcie podatkowej zapłacą 9% minimalnego wynagrodzenia.

9. Wprowadzono nowe zwolnienia podatkowe dla przychodów do wysokości 85 528 zł w roku podatkowym dla:

• rodziców wykonujących władzę rodzicielską dla co najmniej 4 dzieci. Ulga będzie dotyczyć każdego z rodziców z osobna. Na podstawie tych nowych zwolnień podatkowych rodzic czwórki dzieci, który osiąga przychód brutto z pracy w skali miesiąca na poziomie około 9 600 zł, nie zapłaci podatku dochodowego;

• osób powracających z zagranicy przez 4 kolejne lata od roku przeniesienia. Przepis ten ma zachęcić Polaków do powrotu do kraju, ale także cudzoziemców do zmiany rezydencji podatkowej na polską. Zwolnienie z podatku od przychodu do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł, będzie przysługiwać każdemu podatnikowi, który przeniesie miejsce zamieszkania na terytorium Polski. Zwolnienie dla powracających z zagranicy będzie przysługiwać w czterech kolejno po sobie następujących latach podatkowych, licząc od początku roku, w którym podatnik przeniósł miejsce zamieszkania, albo od początku następnego roku.

• pracujących seniorów, którzy mimo ukończenia 60. roku życia (kobiety) i 65. roku życia (mężczyźni) zrezygnują z pobierania emerytury, renty rodzinnej albo uposażenia mundurowego lub sędziowskiego, by nadal pracować, wykonywać zlecenia bądź prowadzić firmę. Zwolnieniem podatkowym będą objęte tylko przychody będące tytułem do ubezpieczeń społecznych. Zwolnienie z podatku dla aktywnych zawodowo, niepobierających emerytury emerytów (w ramach limitu kwotowego 85 528 zł), będzie miało zastosowanie wyłącznie do przychodów uzyskanych w ramach stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy, z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8 ustawy o PIT, oraz z pozarolniczej działalności gospodarczej. Przychody uzyskane na podstawie kontraktu menedżerskiego oraz umowy o prawa autorskie – nie skorzystają z tego zwolnienia podatkowego.

Każdy z wyżej wymienionych podatników nie zapłaci podatku od rocznego przychodu w wysokości 85 528 zł. Jeśli dodamy do tego jeszcze podniesioną do 30 000 zł kwotę dochodu wolnego od podatku, to w przypadku osób rozliczających się według skali podatkowej zwolnienie to wyniesie w sumie 115 528 zł rocznie.

W przypadku rodziców co najmniej 4 dzieci, którzy rozliczają się wspólnie, będzie to kwota 231 056 zł rocznie. Tacy rodzice zapłacą podatek dopiero po przekroczeniu limitu 231 056 zł, przy czym w pierwszej kolejności będzie miała tutaj zastosowanie stawka 17%, a dopiero, gdy dochód podlegający opodatkowaniu przekroczy 120 000 zł, będzie to stawka 32% podatku.

Jeżeli podatnikowi będzie przysługiwać zwolnienie z więcej niż jednego tytułu, to kwota wolna od podatku dla wszystkich tych przychodów nie będzie mogła przekroczyć 85 528 zł (plus kwota dochodu wolnego od podatku do wysokości 30 000 zł – dla podatników rozliczających się według skali podatkowej).

Przy analizie nowych przepisów dla osób z powyższych nowych grup społecznych, które od stycznia 2022 r. zostaną objęte zwolnieniem podatkowym, powstało wiele wątpliwości wokół prawidłowego wyliczenia wysokości składki zdrowotnej dla tych podatników. Wykryto tutaj pewną lukę w przepisach. W związku z tym, w ostatniej poselskiej poprawce z dnia 17 listopada 2021 r., przepisy te zostały doprecyzowane. Wobec tych osób będzie miała zastosowanie identyczna zasada obliczania składki zdrowotnej jak ta, która dotyczy osób do 26. roku życia, zwolnionych z podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PIT. Mowa o przepisie szczególnym – art. 83 ust. 2a ustawy zdrowotnej. Przewiduje on obliczanie składki zdrowotnej do wysokości hipotetycznej zaliczki na PIT. Przepis ten stanowi, że „gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona od przychodu wolnego od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PIT jest wyższa od zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, którą płatnik obliczyłby, gdyby przychód ubezpieczonego nie był zwolniony od podatku dochodowego na podstawie tego przepisu, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości tej zaliczki”.

10. Wprowadzenie nowej sankcji za nielegalne zatrudnienie oraz otrzymane „w kopercie” wynagrodzenie, czyli potocznie zwane „wypłaty pod stołem”. Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe od takich wynagrodzeń obciążą wyłącznie pracodawcę, także w części podlegającej finansowaniu przez ubezpieczonego (pracownika). Będą one również wyłączone z kosztów uzyskania przychodu u pracodawców.  Istnieje ryzyko, że przepisy te będą interpretowane bardzo szeroko. Organy podatkowe, będą chciały do tej kategorii zaliczyć nie tylko przypadki, w których pracodawca w ogóle nie potwierdził warunków zatrudnienia na piśmie, ale również te, w których umowa pisemna została sporządzona jako kontrakt innego rodzaju, np. umowa zlecenia czy kontrakt B2B, a warunki współpracy przemawiają za tym, iż relacje pomiędzy stronami faktycznie tworzą stosunek pracy. Licząc się z takim ryzykiem szerokiego stosowana tych nowych regulacji, należy już dziś poddać weryfikacji wszystkie stosowane przez podatników umowy zlecenia czy umowy B2B w relacji samozatrudnienia, które mogą sprawiać wrażanie, iż w rzeczywistości są umowami o pracę lub faktycznie tworzą stosunek pracy.

Przygotowaliśmy przykładowe kalkulacje wynagrodzenia za rok 2021 oraz 2022 , które przybliżą Państwu naliczanie wynagrodzeń pracowników według nowy przepisów oraz pomogą oszacować kto i przy jakich dochodach zyska na Polskim Ładzie, kto straci, a dla kogo zmiany będą neutralne.

Analiza przy jakich dochodach pracownicy zyskują na Polskim Ładzie a przy jakich zaczynają tracić.

Założenia: Pracownik na umowie o pracę, zarabia miesięcznie wskazane w tabeli wynagrodzenie, ma koszty uzyskania przychodu 250 zł miesięcznie, rozlicza się indywidualnie, nie korzysta z ulgi na dzieci oraz nie jest uczestnikiem PPK.

(*) w skutek wyższego progu podatkowego oraz kwoty wolnej od podatku w 2022 roku w porównaniu do 2021 roku.

Przykład 1. Kalkulacja wynagrodzenia pracownika, któremu nie przysługuje ulga dla klasy średniej lub pracownika który zrezygnował z korzystania z ulgi dla klasy średniej. 

Założenia: Pracownik na umowie o pracę, zarabia miesięcznie wskazane w tabeli wynagrodzenie, ma koszty uzyskania przychodu 250 zł miesięcznie, rozlicza się indywidualnie, nie korzysta z ulgi na dzieci oraz nie jest uczestnikiem PPK.

Przykład 2. Kalkulacja wynagrodzenia pracownika, któremu przysługuje ulga dla klasy średniej w I grupie przedziału przychodu, czyli osiąga przychód od 5 701 zł do 8 549 zł miesięcznie.

Założenia: Pracownik na umowie o pracę, zarabia miesięcznie wskazane w tabeli wynagrodzenie, ma koszty uzyskania przychodu 250 zł miesięcznie, rozlicza się indywidualnie, nie korzysta z ulgi na dzieci oraz nie jest uczestnikiem PPK.

Przykład 3. Kalkulacja wynagrodzenia pracownika, któremu przysługuje ulga dla klasy średniej w II grupie przedziału przychodu, czyli osiąga przychód od 8 549,01 zł do 11 141 zł miesięcznie.

Założenia: Pracownik na umowie o pracę, zarabia miesięcznie wskazane w tabeli wynagrodzenie, ma koszty uzyskania przychodu 250 zł miesięcznie, rozlicza się indywidualnie, nie korzysta z ulgi na dzieci oraz nie jest uczestnikiem PPK.