Biała lista to bezpłatny, oficjalny, dostępny online wykaz elektroniczny podatników VAT czynnych. Podatnik ma mieć wreszcie możliwość łatwiejszego sprawdzania wszystkich wymaganych informacji o swoich partnerach biznesowych w jednym miejscu.
Obecna sytuacja
Fiskus wymaga od podatników dochowania należytej staranności w identyfikowaniu swoich kontrahentów, aby wykluczyć ryzyko współpracy z nierzetelnymi kontrahentami. Sprawdzanie partnerów biznesowych leży w interesie podatnika. To właśnie na podatnika spada ciężar negatywnych skutków w przypadku odliczenia podatku naliczonego z faktur wystawionych przez nieistniejących lub niemających statusu podatnika VAT czynnego podmiotów. Dlatego w celu zwiększenia bezpieczeństwa i pewności obrotu gospodarczego podatnik powinien systematycznie sprawdzać czy:
- partner biznesowy:
- jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,
- posiada wymagane zezwolenia i koncesje,
- jest wpisany do prowadzonego przez szefa Krajowej Administracji Skarbowej wykazu podmiotów, które zostały wykreślone przez naczelnika urzędu skarbowego z rejestru jako podatnicy VAT,
- osoby podpisujące umowę w imieniu Spółki są upoważnione do działania w imieniu kontrahenta.
Obecnie podatnik ma możliwość weryfikacji swoich kontrahentów za pomocą narzędzi dostarczanych mu przez Ministerstwo Finansów. Jednakże dane partnerów biznesowych nie są skompletowane w jednym miejscu. W związku z tym wyszukiwanie wszystkich niezbędnych informacji nie jest zbyt wygodne, a wręcz uciążliwe. Na portalu podatkowym podatnik może sprawdzić czy dany podmiot jest podatnikiem VAT czynnym. Od roku zaś na stronach BIP Krajowej Administracji Skarbowej dostępna jest także tzw. czarna lista w postaci dwóch odrębnych, elektronicznych wykazów:
- pierwszy wykaz to zbiór danych o podatnikach VAT, którzy nie zostali zarejestrowani lub zostali wykreśleni z rejestru czynnych podatników VAT,
- drugi zaś dotyczy podmiotów przywróconych do rejestru podatników VAT czynnych.
Dlatego też podatnik, aby wypełnić wymóg zachowania należytej staranności musi zajrzeć aż do trzech osobnych wykazów.
Ukłon w stronę uczciwych podatników
Zdaniem Ministerstwa Finansów identyfikacja kontrahentów wyłącznie po numerze NIP jest niewystarczająca oraz wyszukiwanie danych w trzech odrębnych ewidencjach może być uciążliwe. Dlatego oferuje nowe usystematyzowane narzędzie z rozszerzonymi funkcjami wyszukiwania podmiotów oraz z rozbudowanym zakresem udostępnianych informacji. Zadaniem nowego, „ulepszonego” wykazu jest usprawnienie weryfikacji podatników w celu dokładniejszego „prześwietlenia” potencjalnych kontrahentów, a co za tym idzie zabezpieczeniem interesów podatnika. Wykaz ma być aktualizowany w każdy dzień roboczy. Ma być dostępny nie tylko na stronach Ministerstwa Finansów, zaś także za pośrednictwem systemu Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Projekt można znaleźć w wykazie prac legislacyjnych pod numerem UA34. Premiera białej listy planowana jest na połowę 2019 roku.
Zaletą nowego wykazu jest to, że podatnik będzie mógł zidentyfikować swojego kontrahenta za pomocą innych danych niż NIP, np. na podstawie fragmentu nazwy kontrahenta. Ponadto, nowe narzędzie udostępni w jednym miejscu następujące dane:
- w przypadku osób fizycznych:
- imiona i nazwiska,
- adres miejsca prowadzenia działalności gospodarczej lub adres głównego miejsca wykonywania działalności, w przypadku gdy działalność prowadzona jest na terenie całego kraju lub w kilku miejscach,
- w przypadku podatników niebędących osobami fizycznymi:
- pełną nazwę,
- adres siedziby,
- numery rachunków rozliczeniowych podatnika (Bank i SKOK) wskazanych w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub aktualizacyjnym jako służące prowadzonej działalności gospodarczej,
- datę rejestracji, wykreślenia lub przywrócenia do rejestru podatników VAT czynnych wraz z podstawą prawną wykreślenia lub przywrócenia zarejestrowania jako podatnika VAT czynnego.
Nowe narzędzie ułatwi podatnikowi spełnienie wymogu należytej staranności odnośnie weryfikacji swoich kontrahentów. Biała lista może więc być postrzegana jako zabezpieczenie uczciwych podatników przed negatywnymi konsekwencjami nieświadomego udziału w karuzeli podatkowej.
Nowy wykaz a negatywne aspekty dla podatników
Jak wspomniano wcześniej proponowane przez Resort narzędzie ma na celu zminimalizowanie ryzyka nieświadomego udziału w karuzeli podatkowej przez podatnika. Ministerstwo Finansów dąży także do uszczelniania systemu VAT. W tym celu w nowej ewidencji mają znaleźć się numery rachunków bankowych podmiotów. Z dniem wejścia w życie projektu, przelewy będzie trzeba dokonywać wyłącznie na rachunki wskazane w wykazie. W sytuacji gdy przelew zostanie dokonany na inny niż wskazany w ewidencji rachunek bankowy, w kwocie wyższej niż 15 tysięcy złotych, to nabywcy grożą poniższe sankcje:
- będzie solidarnie odpowiadał za zobowiązania VAT ze sprzedawcą,
- nie będzie mógł zaliczyć wydatku do kosztów uzyskania przychodów w PIT lub CIT.
Od powyższej reguły przewidziane są wyjątki. Podatnik może wykonać przelew na inny rachunek bankowy niż wskazany w ewidencji z uniknięciem sankcji, w przypadku gdy:
- w ciągu trzech dni od dnia zlecenia przelewu zgłosi w urzędzie skarbowym planowany przelew pieniędzy na inny rachunek niż wykazy w ewidencji,
- dokona płatności za pomocą mechanizmu split payment.
Co ważne, istotne jest czy dany rachunek bankowy był w ewidencji na dzień zlecenia przelewu, a nie na dzień obciążenia rachunku nabywcy lub uznania rachunku sprzedawcy.
Warto również pamiętać, iż przedsiębiorcy nie grożą negatywne konsekwencje w przypadku nieprawidłowego podania rachunku bankowego w wykazie przez kontrahenta.
Podsumowując omawiany projekt jest ciekawym rozwiązaniem. Jednakże może wzbudzić pewne kontrowersje, gdyż ma swoje plusy i minusy. Biała lista poprzez rozszerzenie możliwości wyszukiwania podmiotów, zwiększenie ilości udostępnianych informacji, a także zamieszczenie wymaganych informacji w jednym miejscu, zwiększa szanse podatnika na wcześniejsze zdemaskowanie nieuczciwych podmiotów. Dodatkowe „nowe” informacje zamieszczane w ewidencji redukują ryzyko zakwestionowania przez urząd prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego.
Jednakże nowa ewidencja niesie ze sobą także nowe obowiązki i sankcje co bez wątpienia jest wadą tego projektu. Aby uniknąć sankcji przelewy muszą być dokonywane wyłącznie na rachunki bankowe podmiotów opublikowane w wykazie. Jednakże przewidziane są wyjątki od powyższej reguły. Niemniej jednak żeby z nich skorzystać podatnik musi spełnić pewne formalności co wiąże się z dodatkowymi kosztami oraz poświęceniem dodatkowego czasu.
Zatem z jednej strony biała lista jest ukłonem w stronę uczciwych podatników. Jednakże ze względu na dodatkowe formalności wielu podatników może uznać ją za kłodę.
